| دکتر شریعتی | خاطرات احمدعلی بابایی درباره شریعتی | مطلب 1 | |
| خاطرات احمدعلی بابایی درباره شریعتی Posted: 01 Apr 2011 05:09 AM PDT به یاد آورید آقای مطهری گفته بود آنجا زندان نبود که دکتر شریعتی را برده بودند هتل بود۲ . هر روز خانمش پیش او می رفت غذا و سیگار برایش می برد . من این قضیه یعنی همین حرف مرحوم مطهری را ضمن مقاله ای که در سالروز دکتر در کیهان سال که به مناسبت ویژه نامه دکتر منتشر شد آورده بودم خیلی ها این حرف را از آقای مطهری شنیده بودند سزاست گفته شود که شاهدی در اغراض مرحوم مطهری است !۳
۱٫ عکس دست خط نامه در بخش ضمائم آمده است . * لازم به یادآوری است که تمامی مطالبی که در حاشیه ها در ذیل خاطرات مرحوم حاج احمدعلی بابایی آمده از مولف کتاب است . ۲٫ خاطره ای از تی کشیدن شریعتی در زندان به نقل از خاطرات آقای دکتر سپهری : خود نگهبان ها به احترام دکتر نظافت اطراف سلول را به کسی نمی دادند . ساعت ۲ بعد از نصف شب نظافت کریدور شروع می شد . دکتر حسابی می کشید و بلند بلند می گفت تی کشیدن از استادی دانشگاه بهتر است ! و این بلند بلند صحبت می کرد تا بچه های سلول بشنوند . بعد که آمدیم در زندان عمومی بچه ها گفتند ما دلمان می خواست که بفهمیم امشب چه کسی تی می کشد وقتی از نگهبان می خواستیم که نظافت را به ما بدهد میگفت سلول شماره یک نظافت را برداشته است . می فهمیدیم که امشب دکتر می خواهد بیاید . نمی خوابیدیم تا آن موقع که گوشمان را به در سلول بچسبانیم تا صدای دکتر را بشنویم . میعاد با علی یادواره هجدهمین سالگرد دکتر علی شریعتی نشر تفکر سال ۱۳۴۷ صص ۸۳ و ۸۴ . ۳٫ حامد الگار از مسلمانان امریکایی الاصل و مترجم آثار دکتر علی شریعتی به زبان انگلیسی درباره زمینه های اختلاف مطهری با شریعتی بجز اختلافات معرفتی و بینشی می گوید : البته بعضی علل و عوامل شخصی نیز در میان بوده است مثلا در حسینیه ارشاد مسائلی بین مرحوم دکتر شریعتی و مرحوم آیت اله مطهری وجود داشته است من شخصا اطلاع مستقیمی از این جریان ندارم اما اشخاصی که از نزدیک شاهد جریان بوده اند شنیده ام که پیش از به صحنه امدن شریعتی ، مرحوم آیت اله مطهری از مشهورترین و محبوب ترین سخنران و مدرس در میان دانشجویان دانشگاه به شمار می رفت اما با آمدن شریعتی مستمعین مطهری به سرعت رو به کاهش نهادند . چرا که شریعتی هر روز افراد بیشتری را به سوی خود جلب می کرد . با لنتیجه چنان که به هر حال بشر بشر است این موضوع موجبات رنجش خاطر آیت اله مطهری را فراهم ساخت . ن . ک به انقلاب اسلامی در ایران ( چهار سخنرانی از حامد الگار ) صص ۱۱۵ و ۱۱۶
در منزل آقای عبداله رادنیا منشی جلسه ای بود که برای رفع دلخوریهای آقای مطهری ، صاحب خانه ترتیب داده بود . معدودی بودند غیر از صاحبخانه و مرحوم برادرش آقای عباس رادنیا ، آقای حاج امیر پور و دکتر شریعتی و آقای مطهری هم بودند . خیلی حرفها زده شد . رفتار آقای مطهری خاطره رنج آوری است در زندگانی پیرامونتان هستند که جریان آنچه آن شب آنجا گذشت برای ثبت در تاریخ ((واقعه بزرگ چگونگی بسته شدن حسینیه ارشاد )) شاهد بودند . خوب است از آنان پرسیده و ثبت شود! آن شب خواهش همه حاضران را که همگی از دوستان آقای مطهری بودند آن مرحوم رد کرد و سعی داشت نارضایتی و دعوایش را متوجه مدیریت حسینیه بداند ولی برای همه پیدا بود دعوا همه اش روی حضور دکتر شریعتی در حسینیه است در حالی که دکتر هم در نهایت فروتنی و ادب و اخلاق از آقای مطهری می خواست : شما مرا به حسینیه آوردید حالا هم یک کلام بگویید نرو نمی روم . متاسفانه آقای مطهری همان شیوه دوگانه ای که در این قضیه پی گرفته بود دنبال کرد . به خواهش و استدلال دوستان ترتیب اثر نداد . فردای آن روز ( آن روزها من به آقای مطهری نزدکتر بودم تا شریعتی ! ) تلفنی از من پرسید که پس از رفتن من دوستان چه گفتند . دلشکستگی و یاس مجلس را از این مقاومت بی جهت ایشان به اطلاعش رساندم . ضمنا دو خبری که آقای حاج امیرپور قبل از جلسه و آمدن آقای مطهری خصوصی برای من نقل کرده بود در تلفن به طور سوال برای ایشان نقل کردم که ایشان هم پیدا بود با ناراحتی جواب مرا می دهد و خودش نام برد که این قضایا را حتما حاج امیرپور برای شما نقل کرده ! و دو خبر یکی توافقی بود که در مشهد دوستان مشهدی با ایشان کرده بودند و از ایشان قول گرفته بودند تا در مراجعت به حسینیه بازگردند و نامه ای هم در این رابطه جمعا به مدیریت حسینیه نوشته بودند که آقای مطهری روز خروج از مشهد نقض کرده بود و یکی هم در قضیه اصراری که آقای مطهری در نصب ۵ نفر علمای واجد صلاحیت به نظارت در برنامه های تبلیغی حسینیه ارشاد بود و در اصراری که دوستان کرده بودند چه چهره ها و شخصیتهایی از علما و روحانیون را واجد این صلاحیت می شناسید ایشان من باب مثال از آقای آشیخ علی آقا فلسفی پیشنماز آن موقع در مسجد لرزاده خیابان خراسان نام برده بود و پیدا بود که از این رو کردن دست خود خیلی عصبانی است . واقعه بزرگی است . سزاوار است آقایانی که در جریان این دو امر هستند به تفصیل مورد سوال قرار گیرند و شرح واقعه را نقل کنند . نقطه های تاریک رویدادهای سرنوشت ساز جامعه ما را خاصه در موضوع نوگرایی دینی و سالهای فعالیت حسینیه که این مقصود بزرگ را دنبال می کرد روشن می شود و الحمدالله خیلی از آن بزرگواران مطلعه در قید حیات اند و مسلما وظیفه خود را درک می کنند ! نشست مفصلی آقای حاج احمد صادق در منزل خودش ترتیب داده که مرحوم آقای آسید ابوالفضل زنجانی هم حضور داشتند . حرفها ، الحاحها و اصرارها که آقای مطهری صلاح است به حسینیه بازگردد . میزبان محترم آقای حاج صادق سخت به گریه می افتد . متاسفانه این نشست هم بی فایده می شود . آقای بهشتی در منزل آشیخ علی آقا تهرانی در مشهد گفتند : ما جز آثار دکتر شریعتی که چیزی برای عرضه کردن نزد مردم نداریم . این کلام مربوط است به حدود یک سال قبل از انقلاب ! این مطلب توسط اشخاص بسیار شنیده شده و نوشته شده ! منزل مرحوم مغفور حاج مانیان یک مهمانی یک صد نفره ای بود که از همه طبقات دوستان سیاسی و جبهه ای آن مرحوم و دوستان مذهبی و فکری همه بودند . آقای دکتر شریعتی هم بود و مرحوم بهشتی هم بود . صاحب خانه و مجلسیان در جستجوی حرفی و سخنی بودند که مجلس را گرم کنند . در این میان بهشتی لب به سخن گشود و موضوع مقاله روزنامه کیهان را طرح کرد و گفت خیلی حرفها زده می شود ولی امشب خود آقای دکتر حضور دارند خوب است قضیه را از زبان خود ایشان بشنویم . و کاملا پیدا بود لحن سخن در تایید اتهاماتی است که آن روزها به سر زبانها انداخته اند . البته آقای بهشتی قیافه بی طرفانه و پرسش کننده ای به خود گرفت . دکتر با لختی سکوت لب به سخن گشود و گفت ابوذر را که معاویه به تبعید می برد او در اجتماع مردم گفت : اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمد رسول الله . بله ابوذر هم باید شهادتین بگوید تا اسلامش باور شود . پیدا بود سوال نیش دار بهشتی را با دل سوخته ای جواب می دهد و به دنبال آن حرف مفصلی زد و ضمنا شرح ماوقع را یک بار دیگر نقل کرد . نمی دانم شاید نواری کسی داشته باشد یا ذهن کشاف خیلی ها یاری کند جریان آن مجلس و آنچه گذشت ثبت کردنی است ! ۱ روزهای احتضار حسینیه و بحران بالا گرفتن توطئه ها علیه حسینیه بود و به گمانم ماه رمضان بود . پیدا بود این ۴،۵ نفر علمای روشنفکر ! آن روز را آقای مطهری با خود همراه کرده . من هنوز با مرحوم بهشتی رابطه داشتم شاید او هم هنوز ملاحظاتی به پاس دوستیها از من داشت . من از آقای نوید آقای علاءالدینی خواستم همراه رفتیم پیش بهشتی . حساسیت موقع را برای ایشان بازگو کردیم و من گفتم هر ساعتی بیم آن می رود که جماعتی را از جنوب شهر و حسینیه (( کافی ))۲ بگمارند و روانه کنند به حسینیه ارشاد به عنوان یک وظیفه شرعی حمله کنند ، در و پنجره آنجا را بشکنند ، آتش بزنند . احیانا یکی هم چاقوی دو تیغ هم به سینه شریعتی فرو کند ، آیا شما آقایان فکر نمی کنید اگر چنین پیشامدی شود لااقل در نیم از چاقویی که به سینه شریعتی فرو شود شماها سهیم هستید ؟! جمعیت تحریک شده یا اوباش را شماها روانه نمی کنید ؟ ولی با این پوزیسیون۳ و بایکوتی که دسته جمعی پیش گرفته اید تمام تحریکات آخوندهای مرتجع ضدحسینیه را توجیه کرده اید . قطعا کار شما دستاویز کارهایی برای آن سردسته های توطئه علیه وی شده است . فی المثل (( ببینید چقدر بی دینی و فسق در آنجا بالا گرفته که علمایی که خودشان در تاسیس آنجا سهم داشتند و آنجا سخنرانی داشتند اکنون پایشان را کنار کشیده اند . شهدالله بهشتی همه نظرات و پیش بینیهای خطرناک را احتمال وقوع می داد و گفت حالا شما چه پیشنهاد دارید . من گفتم شما چهار یا پنج تا در این روزهای آخر رمضان یک یک سخنرانی تحت هر عنوانی که می خواهید در حسینیه اجرا کنید ، بگذارید شما از این اتهام تبرئه باشد که در این تحریکات وارد نیستید . هیچ دفاعی هم از حسینیه نکنید همین قدر که بروید آنجا یک سخنرانی کنید کافی است تا شاهدی باشد که در آن دسته بندیهای علیه حسینیه و هجوم و تخریب محتمل وارد نیستید و این کار بیشتر به نفع خودتان است .
۱٫ این مطلب را به نقل از آقای محمد ملکی در جلد اول طرحی از یک زندگی تا حدودی ذکر کرده ام . ۲٫ مرحوم کافی از وعاظ معروف آن زمان بود که مرکز فعالیت ایشان در مهدیه تهران بود و با داعیه ولایت خواهی اهل بیت عوام را بر ضد فعالیتهای حسینیه ارشاد و اندیشه های شریعتی تحریک می کرد . ۳٫ Position
آقای بهشتی پذیرفت منتها با دو شرط ، یکی این که (( ما اکنون ۵ نفر هستیم غیر از خودش و آقای مطهری و آقای باهنر ، دو نفر دیگر را من الان درست یادم نیست . من با آنها در میان می گذارم و استدلال شما را صحیح می دانم . بالاخره بایستی با هم همکاری کنیم . اگر دوستان پذیرفتند من اولین خواهم بود )) . دومین شرطی که آقای بهشتی به من گوشزد کرد این بود (( من اگر بروم پشت تریبون هر گونه اشکالاتی هم نسبت به مدیریت حسینیه داشته باشم بی ملاحظه خواهم گفت )) من گفتم چه بهتر ! من کاره ای در آنجا نیستم از این پیشنهاد بیشتر نظرم تبرئه شماهاست ! فردا صبحش آگاه شدم که این پنج نفر آقایان اول وقت در منزل آقای آسید ابوالفضل زنجانی جلسه ای داشته اند . من از آقای نوید خواسته بودم پابه پا قضیه را دنبال کند . آقای نوید و آقای علاءالدینی از هیئت امنای حسینیه بودند . متاسفانه وسط روز آقای نوید به من تلفن کرد که آقای بهشتی تلفن کرده که آقایان را نتوانستم قانع کنم و پیشنهاد را آقایان رد کردند … (و شاید به خواهش من آقای نوید به نزد آقای بهشتی رفت و حضورا این خبر را از گرفت ). شب مدرسه رفاه جلسه ای برای جمع آوری اعانه ای برای مدرسه گذاشته بودند مرا هم دعوت کرده بودند . آقای بهشتی مجلس را اداره می کرد . ضمن سخنرانی مقصود از جلسه و ضرورت کمک و غیره را گفت . در طول صحبت ایشان من مثل برج زهرمار میل نداشتم به صورت او نگاه کنم . او هم عصبانیت مرا می فهمید . پس از خاتمه صحبتش آمد پیش من نشست ، قضیه نشست صحبتشان را برای من گفت و این که آقایان موافقت نکردند . من خیلی عصبانی بودم به تندی گفتم شنیدم و اضافه کردم این چه عقلی است که تنها زیر آن چهار پنج نفر است ، می خواستید دو نفر دیگر از دوستان غیر معمم خودتان از همین آقایان مهندسین و دکترها که همفکر خودتان هستند انتخاب کنید . آخر کسی که این خطر را درک نکند یا در منتهای جهل است یا دستش در این توطئه وارد است . آقای بهشتی هم حرفها و پیش بینیهای احتمالی مرا و اینکه اصلا ما بایستی روشن کنیم که اختلاف ما با حسینیه غیر از سر و صداهاییست که اخوندهای مغرض مرتجع راه انداخته اند … و او اضافه کرد که (( من به دوستان گفتم اگر سه نفر از پنج نفر آقایان موضوع را تصویب کنند برای من کافی خواهد بود و اولین سخنرانی را من انجام می دهم )) و … آقای فهیم کرمانی که آن روزها از طلبه های باتقوا و بافضل و زحمتکش بود ، ما با او حبسی کشیده بودیم . آقای طالقانی و آقای مهندس بازرگان خیلی او را دوست داشتند . او صحبها می آمد با ما سرود دسته جمعی (( ای ایران )) را در زندان اجرا می کرد . او از دست بعضی هم لباسهایش که راهشان گاهی به زندان می افتاد و حرکات ناپسندی از آنها سرمی زد خیلی رنج می برد . او تالمات روشنفکران را خوب می فهمید ! فهیم با این خصیصه ها و اخلاق از زندان بیرون می آمد و در بیرون پیوسته در جهد و کوشش و خدمات مترقی آخوندی بود . او پس از زندان در قم مسئولیت اداره مدرسه کرمانیها که مدرسه ای طلبگی به سبک نو بود پذیرفت.او در رابطه با موقعیت دکتر شریعتی دو نقل از آقای … کرد .
گفت آقای … در جمعی از فضلا و طلاب که در خانه اش بودند به مناسبت ، صحبت از دکتر شریعتی پیش آمد . یکی اینکه (( من تا آثار دکتر شریعتی را نخوانده بودم اسلام را جور دیگر می شناختم۱با خواندن کتابهای او اکنون اسلام را جور دیگر می شناسم ))۲ . و نقل دوم این بود (( شریعتی به ما ادب آموخت ))۳ . من و دکتر ممکن قم رفته بودیم به توصیه آقای فهیم دیدنی هم از آقای مشکینی۴ کردیم .
۱٫ آقای سید محمدمهدی جعفری می گوید : آیت اله طالقانی برایم تعریف کرد که : در اواخر زندان در سال ۵۷ مرا به علت بیماری به بهداری زندان بردند . دیدم که آقای سیدجلال طاهری اصفهانی هم انجاست . در ایامی که من در بهداری بستری بودم هر دو مونس هم بودیم . بعد از صحبت های معمولی از او پرسیدم : چه کتابی داری ؟ آقای طاهری گفت : کتاب حج دکتر شریعتی را برایم فرستاده اند . گفتم ببینم ! ما کتاب را گرفتیم و شروع کردیم به خواندن واقعا لذت بردم . گاهی من می خواندم و آیت اله طاهری گوش می کرد و احسنت می گفت و گاهی او می خواند و من گوش می دادم و لذت می بردم . شریعتی آن گونه که من شناختم ص ۲۰ . ۲٫ یکی از نویسندگان و محققان بزرگ حوزه که به شریعتی علاقه نداشت بعد از شهادت آن مرحوم به امریکا و اروپا سفر کرده بود ، وی که تاثیر اندیشه های شریعتی را بر اذهان جوانان و دانشجویان دیده بود درباره شریعتی تغییر عقیده داده و می گفت : اگر کسی بخواهد واقعا مرحوم شریعتی را بشناسد به اروپا و امریکا سفر کند که اگر کتابهای آن مرحوم نبود اغلب جوانان ما کمونیست می شدند ، تنها در مقابل آن همه کتابهای ضددینی در دست جوانان ما کتابهای مرحوم شریعتی است . داود الهامی شخصیت و اندیشه دکتر علی شریعتی ص ۲۵۴ ۳٫ صالحی نجف آبادی : در تابستان ۱۳۵۰ در سخنرانی مرحوم دکتر شریعتی در حسینیه ارشاد شرکت کردم پس از ختم سخنرانی به منزل پدر دانشمند ایشان رفتم . دکتر هم نزد ما امد از ملاقات با دکتر خیلی خوشحال شدم و به مرحوم دکتر گفتم : من درباره سخنرانی شما درباره قیما امام حسین (ع) (شهادت) مطالبی یادداشت کردم تا به جنابعالی منتقل کنم . ایشان گفتند : مایلم آن مطالب را بشنوم . من شروع به گفتن مطالب کردم و در اطراف هر یک توضیحاتی دادم در طول بحث هم دکتر و هم پدر ایشان که در کنار هم بودند به سخنان بنده گوش می دادند و عجیب بود که مرحوم دکتر در طول بحث یک جمله بحث و رد و ایراد نکرد و فقط با دقت به سخنان من گوش می داد و خوشحال بود که این گونه بحث به میان آمده است . هنگامی که بحث ما به پایان رسید اذان صبح نزدیک شده بود . مرحوم دکتر که می خواست به منزل خود برود یک جانماز برای من آورد و گفت : شما نماز صبح را بخوانید و بخوابید و من با شما خداحافظی می کنم . هنگامی که می خواست خداحافظی کند گفت : من یک خواهش از شما دارم و آن این است که نوشته ها و سخنرانی های مرا نقد کنید تا مطلب پخته تر شود . گفتم : تا آنجا که بتوانم این کار را می کنم . دکتر تشکر کرد و رفت . و من دیگر ایشان را ندیدم تا وقتی که خبر درگذشت آن زنده یاد را شنیدم که موجب تاسف بسیار شد ولی چاره ای نبود . چیزی که خیلی توجه مرا جلب کرد علم دوستی و تواضع و خضوع در مقابل منطق و استدلال بود که در جناب دکتر دیدم . او عاشق دانستن و کشف حقیقت بود و از این که بنده سخنانش را نقد می کردم نه تنها ناراحت نمی شد بلکه خوشحال می شد که در محیطی دوستانه مطالب علمی مورد بحث واقع می شود و حقایق بیشتر روشن می گردد . ( حکایتهایی از زندگی دکتر شریعتی صص ۳۲۲ و ۳۲۳ ) . ۴٫ حجت الاسلام دعایی گفته است : آیت اله مشکینی شبی از قم به ارشاد می روند و می گویند : رفتم و استفاده کردم بسیاری از مطالبی را که ما نمی توانیم بگوییم ایشان ( دکتر شریعتی ) دارند می گویند . نشریه ارشاد (۱۱-۱۶ ) مجموعه مقالات یادی و خاطراتی از زنده یاد دکتر علی شریعتی مهر ماه ۱۳۸۰ صص ۴۰ و ۴۱
مصادف با همان وقتها بود که … نظریه تکامل نوع داروینیسم را پذیرفته بود و ضمن درسهای تفسیرش که در مدرسه امام اجرا می شد این قضیه را هم پیش کشیده بود و از آقای دکتر سحابی استاد محترم دانشگاه به مناسبت نوشتن کتاب خلقت انسان که با تشریح آیاتی از قرآن که موید تکامل دانسته اند تجلیل فراوان می کند . به هر صورت ما به ذوق شنیدن همین نظرات به اتفاق آقای ممکن به دیدن آقای مشکینی رفتیم . ضمن حرفهایی که پیش آمد من دو عبارتی که آقای فهیم از آقای مشکینی در تجلیل و احترام به انصاف و واقع بینی ایشان . اقای مشکینی با سکوتش هر دو مطلب را تایید کرد . همان گفتن آقای فهیم ما را کفایت می کرد با این حال بدین ترتیب از خودش هم تایید گرفتیم . در کشمکشهای حسینیه که آقای مطهری هر گونه خصومتی با شریعتی را انکار می کرد و همه کاسه و کوزه ها را در انظار به سر مدیریت حسینیه و آقای میانچی خراب می کرد از قول آقای دکتر علی آبادی رئیس دیوان عالی کشور که یکی از سه نفر اعضای موسسه حسینیه ارشاد بود نقل شد که آقای مطهری به ایشان گفته بود : (( من دو سفر با شریعتی به حج رفتم هرگز یک بار ندیدم سر او به مهر برسد )) ( اشاره به این که شریعتی نماز نمی خوانده ) . من در معیت آقای مهندس حریری و اقای بسته نگار و آقای جعفری به منزل دکتر شریعتی رفتیم . نزدیک ظهر بود . خانمش دم در آمد عذر خواست که علی دیشب تا صبح بیدار بوده حالا خوابیده . . چه شد که او ناگهان از روی ایوان ما را دید گفت بیایید تو ، بفرمایید . تدبیر پوران خانم که او ساعتی استراحت کند به هم خورد . ما به داخل رفتیم . دکتر قبای بلند آخوندی ای مثل رب دوشامبر بر تن داشت . من گفتم آقای دکتر این از کجا رسیده . یکی دو مرتبه جواب نداد . در سوال بعدی من گفت : این مال مرحوم عمو است که در آن شبها مثل قمری می خواند . شریعتی تازه از مزینان برگشته بود . او در مرگ عمو به آنجا رفته بود . یک ماه مانده بود و به تازگی بازگشته بود . حرف او در پاسخ به من اشاره به حالات تعبد و شب زنده داری آن بزرگوار بود که در این لباس شبها به عبادت و راز و نیاز با پروردگار می ایستاد . او این قبا را به یاد حالات او و ارتباط با معنویات او به تن می کند ! این خاطره از ان جهت به ذهنم تداعی شد که دکتر ما را برای ناهار نگه داشت . ما قبل از نهار به نماز ایستادیم و به اتفاق آقای دکتر شریعتی نماز گزاردیم ! لختی نگذشت که لای در اتاق باز شد . پوران خانم سینی پلو و سفره و بساط ناهار را از لای در به داخل داد . ما به تعارف و تعجب که به این زودی چطور این غذا فراهم شد . دکتر گفت منزل ما ایلیاتی است همیشه سر زده یکی دو نفر یا بیشتر از اینجا یا مشهد و مزینان می رسند . پوران غذا را برای چند نفر بیشتر می پزد ! روزی زیبا و دلنشین بود آن روز به ما خوش گذشت و چه حرفها ! کاشکی ذوق آقایان همراه جزئیات و گفتگوهای آن روز را به ذهن داشته باشند به گونه ای نقل کنند . گمان دارم ماههای آخر سال ۵۵ بود که جوانی که خودش را (( سعید )) معرفی می کرد و با نشانه هایی که می داد خودش را فرستاده (( محمد منتظری ))۱ معرفی می کرد . محمد منتظری آن زمان در لبنان و گاه در اروپا بود .
۱٫ فرزند آیت اله منتظری که در بمب گذاری دفتر حزب جمهوری اسلامی کشته شد .
پیک او مستقیما و منحصرا برای این آمده بود که آقای دکتر شریعتی را به خارج منتقل کند . خصوصی به من رساند که همه جور موجبات و وسایل سفر ایشان را به خارج فراهم کردیم . بیم این داریم که اگر بیشتر بمانند رژیم سر به نیستش کند و گذرنامه ای داریم که ایشان را از فرودگاه آبادان خارج کنیم . من هیچ حرفی نزدم و مداخله نکردم . به راهنمایی آقای منصوریان موجبی فراهم کردم تا او با دکتر دیداری داشته باشد . سعید را به دفتر آشیانه کودک ، محل کار منصوریان گذاشتم و هیچ مداخله ای در صحبت ان دو نداشتم فقط اطمینان دادم با نشانی هایی که آورده مطمئن است ! آن روز با دکتر صحبت کرده و دیدار دیگری هم داشته . آنچه ان جوان توضیحات داده دکتر بی جواب گذاشته و به گونه ای به بعد محول کرده . جوان ازرده و غیر آزرده رفت که دو سه ماه دیگر برگردد و با موافقت دیگر مواجه و ترتیب کار را بدهد . من گمان دارم در سوالی که بعدها پیش امد دکتر به من گفت : شاید هم با دیگری !! آن روزها عده ای دوستان در تدارک بودند تا دکتر را از طریق افغانستان خارج کنند و ظاهرا بعدا به علت درگیریهایی که با قاچاقچیان پیش می آید مرز ناامن می شود . شخصی که مباشرت این امر را به عهده گرفته صلاح دیده کار بردن دکتر را به تاخیر بیندازد … به هر حال درست روزی که خبر درگذشت دکتر به تهران رسید و من با تلفن آقای منصوریان به منزل آقای دکتر رضا شریعت رضوی خوانده شدم و ناگهان با غوغای مرگ دکتر مواجه شدم و همان هنگام خانم پوران همسر دکتر همراه بستگان و آقای منصوریان در تدارک حرکت به خانه خودشان و به عزا نشستن بودند و من همراه آنان تا خانه مرحوم دکتر آنان را همراهی کردم و وظایفی به من محول شد و آنها را به عهده گرفتم برگشتم به دفتر کارم . همان جوان ( سعید ) را دیدم که امروز از لبنان امده مجهز که آقای دکتر را حرکت بدهد . او دو یا سه ماه پیش از دکتر وعده گرفته بود که مجددا مراجعه کند ! در این موقع من دیگر حامل خبر مرگ دکتر شریعتی بودم . وای وای که این جوان چقدر گریست آن گونه که بی تاب شده و سر به دیوار می زد . ساعتی بعد هم از پیش من ناپدید شد . روزهای تعزیه دکتر او را گمان دارم یکی دو بار در آن شلوغی و جنجال و آمد و رفت منزل دکتر دیدم . … پیغام محمد به وسیله این شخص بود که : ۱) ما کتابهای آقای دکتر را به مقدار زیاد به کمک قاچاقچیان به افغانستان و جزایر خلیج فارس می بریم و فعلا بهترین نقطه برای نشر این آثار همان جاهاست ، چون که مردم زبان فارسی می دانند و انتقال هم آسان است و دانشجویان افغانی هم به تازگی کتاب خوان شده اند . خیلی به اینها رو آورده اند . منتها بندگان خدا دچار تنگدستی و نداشتن امکان می باشند ما تصمیم گرفتیم ( یعنی محمد ) اتومبیل هایی که اتاقکی هم به پشت آن ببندیم به صورت کتابخانه سیار تهیه کنیم . به این صورت امانتی کتاب آقای دکتر را به همه جا برسانیم و هر تعدادی در دسترس داریم ، در دسترس همه بگذاریم . در این رابطه به بودجه احتیاج داریم . ۲) پیغام دیگرش این بود که این گونه کتابها در میان جوانها و مردم عرب سخت هوادار و طالب دارد . متاسفانه در میان عربها هم هنوز نویسنده ای ظهور نکرده که چیزی نوشته باشد . ما قصد کرده ایم آثار آقای دکتر را به عربی و یکی دو زبان دیگر ترجمه و نشر دهیم . برای این کار بودجه ای لازم است یا در همان تهران کار ترجمه انجام گیرد و بعد اینجا فرستاده شود ، یا بودجه ای برای ما در نظر گرفته شود که ما اینجا به ترجمه و نشر آثار دکتر اقدام کنیم! آقای مهندس معنوی از کارشناسان بلند پایه آب در وزارت نیرو که من چندی توفیق مصاحبت و دوستی ایشان را داشتم ، چشمش به چند جزوه اسلام شناسی دکتر شریعتی که روی میز اتاق کارم بود خورد . در فرصتی که بیکار بود خودش را با آن مشغول کرده بود . من بیرون بودم . وقتی که آمدم او چیزهای فوق العاده ای از این جزوات یافته بود . جالب بود که از شریعتی جز نامی دوررس به گوشش نرسیده بود . همین سبب شد به مرور آثاری از دکتر را از من خواست . او چندین و چند از آثار مختلف که به یادم دارم از کتاب حج شروع کرد . او از من اجازه گرفت که آنها را به دیگر دوستانش بدهد بخوانند . هر روز و هر نوبت که کتابی را پس می آورد یک سلسله حرفهایی در ارزش و اهمیت این کتابها چه از زبان خودش و چه از زبان دوستانش می گفت و تاسف می خورد چرا تاکنون اینها را نخوانده . دورادور نه یک دل که صد دل عاشق شریعتی شده بود . او مرد ۵۵ ، ۶۰ ساله ای بود . دارای افکار توده ای و مرد بافکر و فرزانه ای بود و گمان ندارم فعالیتی داشت ! از صاحب منصبان درجه یک وزارت نیرو بود و خیلی خوشنام و خدمتگذار ، ولی چون به توصیه های سازمان امنیت در جابه جایی کارمندانش ترتیب اثر نمی داد او را چند نوبت جابه جا یا بیکار کردند . آخر الامر چون از او بهانه جدی نداشتند و از سواد و تخصصش هم نمی توانستند چشم بپوشند ، او را کمیساریای ایرانی در کمیسیون تقسیم آب هیرمند کرده بودند که سالی چند بار در مرز ایران و افغانستان تشکیل می گردید . به هر حال او با آن درجه فهم و هوشیاری و شرافت و فرزانگی اش یکپارچه علاقه مند و شیفته شریعتی شده بود در صورتی که شریعتی را هرگز ندیده بود . روزی که من از منزل پوران خانم مراجعت کردم و حامل خبر هول انگیز و دردناک مرگ شریعتی بودم آقای مهندس معنوی هم در دفتر ما بود . من آرام آرام که این خبر را نقل می کردم حال این محترم چنان به هم ریخت که نتوانست خودش را کنترل کند . ساعتها می گریست و به طوری از روی قلب و وجود پریشان و اندوهگین شده بود که بدنش می لرزید . می فهمیدم که خودش را می خواست کنترل کند ولی عاجز بود . خدا رحمت کند آقای … را ، چند باری چای آورد او نتوانست چای را به لب برساند . هر موقع استکان را برمی داشت از شدت لرزه که دست و لبش داشت چای از دستش می افتاد یا از استکان می ریخت . او لحظه ای که آرام می گرفت ، شعرهایی از عرفا زیر لب زمزمه می کرد باز می زد زیر گریه ! او روزهایی که به تازگی با آثار دکتر آشنا شده بود حرفهای عجیبی می زد . او می گفت در هر جامعه ای هر ۴۰۰ به ۴۰۰ سال یک آدمهایی اینجوری پیدا می شوند . این آدم فوق العاده ای است . او درست معرف و ممثل احوال مردم کشور و گمشده این جامعه است او را دریابید او را خواهند کشت . او را در ایران اگر نکشند از خارج هم تدارک قتل خواهند کرد و اظهار عقیده می کرد که به هر جوری و هر قیمتی هست او را از این محیط خارج کنید که بالاخره یک مجالی در خارج خواهد یافت ! اگر خودش تن به این کار نمی دهد تدارک کنید بدون رضایت خودش او را به خارج ببرید . شماها که دوستش هستید او را از این محیط بدزدید ! باز از حرفهای عجیب آن مرد فرزانه دردمند این بود که اگر شریعتی در این جامعه می بود حزب توده به وجود نمی آمد . اگر او بود جامعه ما دچار سردرگمی و پریشانی فکری نبود . نسل تحصیل کرده دردمند و آرمان خواه ما بالینی پیدا کرده بود ، دچار این ضایعات و پریشان حالیهای بزرگ نمی شد ! امید که دوست گرانمایه ما مهندس معنوی حیات داشته باشد . چه خوب است کسی او را پیدا کند این حرفها را از خود او که حالا دیگر پیرمرد سالخورده ای باید باشد بشنوید . او روستا زاده ای از کوهستانهای بین گیلان و قزوین با استعداد و شایستگی به این موقعیتهای اداری و مقامات فکری و معنوی رسیده بود . یاد او و یاد آن روزها به خیر !! به یاد دارم پوران خانم نقل می کرد تا چهاردهم خرداد ساواک متوجه و باورش نشده بود که دکتر از ایران خارج شده . از آن روزها بود که دیگر ما را زیر نظر گرفتند که نتوانیم از کشور خارج شویم . خیلی از دوستان من و مخصوصا به پوران خانم خیلی تاکید داشتیم فورا بچه ها را بردارید و از کشور خارج شوید . ممکن است بفهمند مانع ایجاد کنند . ایشان عذر می آورد منتظرم کار امتحان سوسن و سارا به جایی برسد و همین طور بازنشستگس یا مرخصی خودم را سرو سامان بدهم … که متاسفانه آن ممنوعیت پیش آمد ! پوران خانم می گفت اغلب روزها حسین زاده تلفن می کند سراغ علی را می گیرد ولی روز چهاردهم بود که از نحوه سوالاتش فهمیده اند که دکتر خارج شده ! آن روز یکشنبه شب و شب دوشنبه بود . ما این شبها معمولا مجلس و دیداری با دوستان در منزلمان داشتیم و خیلی ها آمدند من ناچار بودم خانه دکتر را زودتر ترک کنم و به خانه بیایم . از محل کارم مجددا به خانه دکتر رفتم . از صاحبان عزا اجازه گرفتم که اگر کار واجبی با من نباشد خودم را به خانه برسانم تا هم مردمی که آنجا می آیند از واقعه باخبر کنم و هم به وظایفم برسم . در خانه بودم که تلفن از هوستون تگزاس زنگ زد . آقای احمدآقا حاج سیدجوادی بود و نمی خواست این خبر دردناک را بگوید که هر دو به گریه زدیم . سپس همکاری و چاره جویی در وظایفی که هر آینه به دوش داریم . ایشان گفت الان احسان پیش ماست . برای او تلگرافی تهیه کرده ایم تا به لندن به وکیلی مخابره کنیم که طی آن احسان از او بخواهد وکالت از ناحیه او را به مقامات انگلیسی گوشزد کند که حق ندارد تا آمدن او به لندن جنازه را به جایی حرکت دهند . آن روزها پوران خانم هنوز تهران بود این طور که می گفتند تلگراف و تقاضای احسان هم خیلی قانونی نبود ولی به هر صورت موثر واقع شد . آقای احمد صدر حاج سیدجوادی آن ایام همراه مرحوم آقای تولیت به خارج رفته بودند . آقای تولیت قصد داشت بنیادی فرهنگی و خدماتی در خارجه تاسیس کند و سرمایه بزرگی برای این کار اختصاص داده بود . آقای صدر را همراه برده بود تا در خصوص مسائل حقوقی و قانونی تاسیس چنین موسسه ای طرف مشورت باشد ! بجاست نقل کنم آقای تولیت این برنامه را ابتدا در اروپا می خواست اجرا کند ولی وجود اختلاف نظرها بین عناصر مورد نظرش او را از اروپا منصرف کرد و به امریکا رفت تا با کمک آقای دکتر یزدی به این کار اقدام کند . متاسفانه در آنجا هم پس از مطالعات فراوان و امروز و فردا کردنهای زیاد موفق به تصمیم نشد و به دنبال آن بیماری بر او غلبه کرد و به هیچ کاری توفیق نیافت . این پول گزاف که به این کار تخصیص داده بود معلوم نشد به چنگ چه مدعیانی افتاد . شب دوشنبه ای بود که معولا منزل ما هم جلسه ای بود آقای عباس رادنیا قدری زودتر و دستپاچه آمد مرا کنار کشید گفت دکتر فردا عازم است . این اوراق مال آقای آشیخ علی آقاست به وسیله شما به او سپرده شده بود که بر حسب تقاضای آقاشیخ علی آقا او یعنی دکتر مطالعه کند پیرامونش اظهارنظری نماید . دکتر داد به من که به شما برسانم و عذر این که نتوانستم مطلوب آقای تهرانی را برآورم . این همان اوراقی است که آقای تهرانی در حوزه فلسفه اسلامی تالیف کرده بود میل داشت قبل از چاپ دکتر شریعتی مروری بر آن داشته باشد ! و همان اوراقی است که مرحوم دکتر آن چند جمله پردرک و پردرد را در حاشیه آن خطاب به آقای تهرانی نوشته بود … … گفتند جمعیتی بالغ بر ۱۶۰۰ نفر که طبعا اکثرا دانشجویان در نقاط مختلف اروپا و امریکا برای تشیع جنازه دکتر در لندن گرد آمده بودند . تشیع جنازه بی سابقه چشمگیری در لندن انجام می گیرد . به طوری که می گفتند مرحوم صادق قطب زاده تلاش و فعالیت فوق العاده ای در انتظام این کار داشته . یک بار یکی از چپیها یا توده ایها خواسته اخلالی کند یا مداخله ای قطب زاده با همان روحیه که خاص او بود سیلی به گوش او می نوازد و او را از معرکه دور می اندازد . گفتند آقای محمد مجتهدی شبستری که آن ایام سرپرستی موسسه اسلامی هامبورگ را به عهده داشت او نیز به لندن در مراسم تشیع دکتر حاضر می شود . به تقاضای خانواده ایشان به جنازه نماز می گذارد . در زینبیه هنگام انتقال جنازه آقای امام موسی صدر یک بار دیگر به او احترام می کند . به جنازه دکتر نماز می خواند جنازه آماده دفن می شود که دکتر مفتح سر می رسد . کجا بوده که آن موقع به آنجا می رسد او نیز برای سومین بار ادای نماز می کند . این قسمت آخر را من خودم از دکتر مفتح شنیدم . گفتم چرا سه بار گفت تیمنا و تبرکا . به نظر حقیر شایسته است در این کتاب فصل مشبعی را به ذکر اسامی دوستان شریعتی و دشمنانش در مشهد و سپس آنها که به عهد خود وفادار ماندند و آنها که نماندند و به بی وفایی و دشمنی با او روی کردند همه آنها که در جهت بسته شدن حسینیه تلاش می کردند و در این رابطه با آقای مطهری خیلی کلنجار رفتند و موافقت با مرحوم مطهری به عمل آوردند که آقای مطهری به پستش و مسئولیتش در حسینیه برگردد و پس از چند روز آقای مطهری پیغام فرستاد که از موافقت و قبول برگشت به حسینیه مجددا منصرف شده . این آقایان که الحمدالله اکثرا در قید حیات اند ، می توانند خاطرات جالبی داشته باشند و انصاف نیست که این خاطره ها را که به هر صورت در فردا و امروز جامعه تاثیر خواهد داشت بازگو به رشته تحریر درنیاورد . از بد و خوب علی و جفاها که به او رفته مشهدی ها بیشتر خبر دارند ! بجاست به دور از هر حب و بغض یا قضاوتی اسامی ۱۸ نفر از آقایان که به عنوان هیات معتمدین در جوار فعالیت حسینیه به گونه ای با حسینیه و برنامه های آن همکاری داشتند به مناسبتی آورده شود . به یاد داشته باشیم که آن ایام که تضییقات برای حسینیه شروع گردید جملگی بر این اعتقاد بودند که در مسافرتی که دکتر شریعتی همراه خانمش با هواپیما از مشهد می آمده خانم او را دیده اند بی حجاب یا حجاب عقب رفته در سکوی خروجی همراه دکتر خارج شده ! و از همین گفتگوها و درگیریها آرام آرام آغاز می شود . گفته می شد راوی این خبر و شاهد این گناه آقای حاج … که از زمره معتمدین حسینیه و جزو ۱۸ نفر بوده است ! آقای حاج … که او نیز در عداد همین معتمدین بودند روزی از باب جلب نظر من به هنگام برخورداری در خیابان برای آمدن و ورود به حسینیه با هم برخورد کردیم گفتند : … فلانی شما صحیح می دانی که آقای دکتر شریعتی در حالی که همسرش بی حجاب است ( یا حجاب را رعایت نمی کند ) در کرس جایی که حسینیه نامیده می شود سخنرانی کند ؟! درست یادم نیست شاید همان حرفهای آقای حاج … را از دهان ایشان شنیدم که شاهد می آورد . به هر حال زمینه اظهار نظر مرا که آقای … مساعد نیافت سخن کوتاه کرد و ادامه نداد ! آقای حاج حسین آقاخوان فرشچی را که از احرار و پاک دامنان روزگار ما بودند مردی روشن ، مثبت دارای خیر و فرهنگ و بسیار فروتن و بی تظاهر بود . او علاقه خاصی به دکتر شریعتی داشت . سالها رفتارها و هنجارهای آقای مطهری علیه شریعتی را می شنید به هر ملاحظه همواره لب فرو بسته بود . یک روز صبح آمد به محل کار من مردم محترم بسیار برآشفته و عصبانی چون دچار آسم هم بود در این حالت عصبانیت نمی توانست حرف بزند فقط پی در پی و هر نفسی می گفت : آی … آی … تا بالاخره حالش جا آمد و توانست حرف بزند . گفت : از بس این حرفها که به آقای مطهری نسبت می دهید که او علیه آقای دکتر می گوید بالاخره من امروز آقای نوید را همراه گرفتم به خانه او رفتم و قصدم این بود حتی المقدور ایشان را از این روش باز دارم و زیان کار او و تبلیغات او علیه شریعتی در محافل مذهبی مخصوصا تحصیل کرده ها را گوشزد کنم . همین که لب به سخن گشودم چنان با سخنان زشتی از آقای دکتر یاد کرد که من عصبانی شدم . نگذاشت ما حرفمان را بزنیم بدون هر گونه ملاحظه ای و سوابق دوستی عبایش را هم به دوش گرفت که از خانه خارج شود . برخلاف هر ادب اخلاقی ، علی رغم نیت خیر ما که در حقیقت به کمک و راهنمایی او آمده بودیم نگذاشت ما هیچ حرفی بزنیم به اتصال شروع کرد بد و بیراه به دکتر شریعتی . این وضع را که دیدیم من و نوید با عصبانیت خانه او را ترک کردیم آخر ناسلامتی از دوستان او هستیم این چه رفتاری است با ما پیش گرفتی . این مرد بزرگوار کریم النفس متعصب و دردمند این حکایت را نقل می کرد و دائم تکرار می کرد آی … آی … گمان ندارم آقای نوید این جسارت را بکند که قضایای آن روز را نقل کند دنیایی که این گونه بی اعتبار و ناپیدار است این ملاحظات برای چه ! فردا اگر حساب و کتابی باشد همین ها را از آدم می پرسند . من هرگز حالت پرتاثر و دردمندانه و عصبانی آن مرد شریف را در آن روز از یاد نمی برم . او سالها در مقابل انتقادهایی که از رویه و رفتار آقای مطهری گفته می شد مقاومت و یا از او دفاع می کرد . کارد به چه اندازه به استخوانش خورده بود که دیگر تحمل نمی کرد . در سالروز وفات آن مرد بزرگ که در خانه اش فرزندانش برگزار کردند آقای دکتر علی اخوان فرزند آن مرحوم میکروفن را چندی جلو من گذاشت تا از ان دوست یادی کنم . من بسیار خاطره ها که از او داشتم برشمردم ضمنا قضیه آن روز آمدن آن بزرگوار را به محل کار خودم و آن حالت و آن کلمات که بر زبان می راند نقل کردم . گمان دارم نوار آن پیش آقای دکتر اخوان باشد . باز به یادم آمد روزی که آقای مطهری و مرحوم بازرگان آن شرح مشترک را درباره شریعتی نوشته بودند و در شرف انتشار همگنان آقای مطهری از آن آگاه شده بودند . جملگی ۷ ، ۸ نفری که حضور داشتند همگی به آقای مطهری پریده و پرخاش کردند … و آقای مطهری را مجبور کردند به خانه برگردد و هر چند نسخه ای که به دست دیگری داده پس بگیرد . مرحوم مفتح ، آقای مطهری را به منزل می رساند . مفتح برای من گفت اول کسی که اعتراض کرد من بودم . در اتومبیل هنگام مراجعت آقای مطهری به من گفت از شما دیگر انتظار نداشتم من جواب دادم آخر من دو جوان دانشجو در منزل دارم جواب آنها را چه بدهم ! ( ناگفته نگذارم که آقای مطهری برخلاف تعهدی که به دوستانش سپرده بود مضمومن مزبور را منتشر کرد )۱ .
۱٫ اظهارات مرحوم احمدعلی بابایی با اظهارات مرحوم مهندس مهدی بازرگان درباره انتشار اعلامیه مزبور در مورد دکتر شریعتی سازگاری دارد .
بهره برداری ساواک از اختلافات در این میان ساواک هم مترصد فرصت بود تا از اختلافات موجود بهره برداری کند . ساواک شدیدا در شرایط و موقعیت سخنی قرار می گیرد که اگر تصمیم به حذف فیزیکی وی ( شریعتی ) بگیرد در آن موقع در مقابل موج عظیم حرکت انقلابی دانشجویی در طرفداری و حمایت از دکتر شریعتی چگونه می تواند مقاومت کند و اگر به شیوه کج دار و مریز رفتار کند در چنان وضعیتی آثار و پدیده های مخرب ناشی از این بی تفاوتی دستگاه امنیتی را نزد مقامات عالیه به چه نحو توجیه نماید ؟ این است که با تغییر روش گذشته و به کارگیری تاکتیک جدید از طریق شایعه سازی و دروغ پراکنی ، من غیر مستقیم – حذف حیثیتی۱ و خراب کردن وجهه مذهبی وی را در بین جوامع مذهبی و روشنفکری در دستور کار خود قرار داد . که نمونه هایی از آن تاکتیک های به کار گرفته شده را که به قصد فلج کردن فعالیت دکتر شریعتی و برنامه های حسینیه ارشاد انتخاب کرده بودند با استخراج از مدارک و مآخذ جمع آوری شده و نیز خاطرات و تحلیل افرادی که مسائل حسینیه و توطئه های ساواک را بر ضد آن دنبال می کردند می توان روشن ساخت مانند : شایعه پراکنی ساواک با جعل و اتهام (( سنی گری و وهابیت )) و … ۲
۱٫ مرحوم مهندس مهدی بازرگان می گوید : ساواک به طریق مختلف درصدد دکتر بود دکتر شریعتی را از حیثیت و نفوذی که در طبقات جوان و درس خوانده پیدا کرده بود بیندازد و نقاط ضعف در او به دست آورده در زبانها و قلمها بدنامش سازد . علاوه بر تبلیغات و توطئه هایی که مستقیما روی او انجام می داد و همیاری که مارکسیست ها و انحصارگران روشنفکری و حمایت رنجبران با ساواک داشتند استفاده از روحانیون و تحریک مقدسین علیه دکتر بود . این تبر خیلی کاری از آب درآمد چون زمینه داشت . به رگ حساس علما برخورد کرده به سهولت و شدت می توانست آقایان را برانگیزاند . شخصیت و اندیشه دکتر علی شریعتی به کوشش جعفر سعیدی انتشارات چاپخش سال ۱۳۷۱ چاپ سوم ص ۲۳ ۲٫ مرحوم بازرگان درباره شایعه پراکنی ها علیه حسینیه ارشاد و دکتر شریعتی می گوید : حملات و تهمت ها به راه افتاد . نزد بزرگان حوزه و صاحب نظران می رفتند تا فتوای ارشاد بگیرند و ساواک آنها را پخش می کرد . حسینیه ارشاد را مرکز وهابی گری و مسجدی اعلام کردند که در آنجا دست بسته نماز خوانده می شود و اشهد ان امیر المومنین در اذان نمی گویند . کتابها و گفته های شریعتی را زیر ذره بین گذاشته هر لغزشی که می دیدند ( و کیست که لغزشی و اشتباه و اشکال در کارش نباشد ؟ ) کاه کوه ساختند و چون خطای عمده ای دستگیرشان نمی شد بی پروا به قلب و تحریف پرداخته مطالبی را که دکتر اصلا نگفته و ننوشته بود با ذکر صفحه و سطر به او نسبت می دادند !… با چنین تمهیدات و هماهنگی خلع شریعتی از استادی و دبیری در مشهد و تبعید و زندان او در تهران حتی گروگانگیری پدر بزرگوارشان برای ساواک آسان شد . دور از مردم و دربه در از وطن گردید و معلوم نشد که چه شد ! … همان صص ۲۶ و ۲۷ . برای اطلاع بیشتر از پخش شایعات گروه ولایتی بر ضد حسینیه ارشاد و شخص علی و افکارش مراجعه کنید به نشریه داخلی ارشاد شماره ۱۴ ویژه خاطراتی از زنده یاد دکتر علی شریعتی که آقای میانچی آنها را جمع آوری کرده است . اما در این میان حرف و سخن مخالفان شریعتی چه بود و ریشه اختلافات آنها از کجا سرچشمه می گرفت ؟ آیا همه آنچه را که آننها در اعتراض به شریعتی و اندیشه های او داشتند واقعا ریشه معرفتی داشت و اگر این گونه بود آیا برخاسته از فهمی ژرف و دقیق از آرا و اندیشه های او بود ؟ مسائل خصلتی و منافع شخصی در این برخوردها تا چه اندازه تاثیر داشت ؟ پیش از آنکه به تک تک این سوالات پرداخته شود بهتر است تحلیلی را که مرحوم بازرگان از ضعف مخالفان و انگیزه های آنان در برخورد با علی ارائه داده است بخوانیم : نکته قابل توجه آنکه مخالفت با شریعتی صرفا از ناحیه یک گروه خاص مذهبی قشری دنبال نمی شد . دستگاه ساواک محدودیت ایجاد می کرد و از اشاعه اندیشه های او با تحریک عوامل قشری به توطئه چینی برضدش مشغول بود . آقای میانچی هم در ارتباط با کارشکنیهای ساواک بر ضد شریعتی می گوید : در آن زمان کتابخانه ملی نیز شماره جواز برای چاپ کتابهای شریعتی به ما نمی داد یکی دو موردش را توانستیم مجوز بگیریم و به ناچار یکی دو تا که ما شماره اش را گرفته بودیم آن را روی همه جزوات چاپ کردیم و با همان شماره پخش می کردیم که البته بارها گیر افتاد و دستگاه امنیتی کتابها را توقیف کردند و خمیر کردند . شاید تیراژ اکثر کتابهایش تا پانصد ، ششصد هزار جلد می رسید . خیلی هم ارزان قیمت بود تا دانشجو استطاعت و قدرت پرداخت این پول را داشته باشد . حداکثر قیمت بین بیست تا سی ریال برای یک کتاب ۲۰۰ تا ۳۰۰ صفحه ای . به هر حال برنامه سخنرانی ها به کتاب محمد خاتم پیامبران مواجه شد . حسینیه ارشاد در آغاز پانزدهمین قرن بعثت به همت استاد شهید مطهری با گردآوری مقالات استادان مختلف این کتاب را تدوین کرد که یکی از بهترین آثار درباره تاریخ اسلام است . استاد مطهری مقاله مهم و موثر آن کتاب را به مرحوم دکتر واگذار کرد . چون تقسیم مقالات به وسیله ایشان انجام می شد و ایشان تعیین می کردند که چه کسی در چه زمینه ای مقاله تهیه کند . بحث از هجرت تا وفات پیامبر و سیمای محمد را به مرحوم دکتر واگذار کردند . در آن بحث مرحوم دکتر شریعتی مقاله مفصلی تنظیم کردند و به تهران فرستادند به این خاطر مرحوم مطهری آن موقع یک شرح مفصلی به پدر ایشان نوشت و تبریک بسیار جالب با انشای زیبایی برای پدر مرحوم دکتر فرستاد و داشتن بهترین فرزند تاریخ اسلام را به ایشان تبریک گفت۱ . در واقع بهترین و بارزش ترین مقالات این کتاب مقاله مرحوم شریعتی است . سند صفحه بعد گویای مخالفت ساواک با چاپ آثار شریعتی است که آقای میانچی هم درباره مشکلات دریافت مجوز از کتابخانه ملی برای چاپ آثار شریعتی بدان تصریح کرده اند :
۱٫ آقای دکتر رضا داوری ، خاطره ای از دیدار با مرحوم مطهری درباره دکتر شریعتی داشته اند که به شرح ذیل است : استاد مطهری با اشاره به قضیه ای که در آن ایام واقع شده بود زبان به ستایش از دکتر شریعتی گشودند و از جمله چیزهایی که گفتند و به یاد من مانده است این است که ایشان گفتند : بعضی مقالات دکتر شریعتی و از جمله زن در چشم و دل محمد (ص) را هیچ یک از ما نمی توانستیم بگوییم و بعد قضایای حسینیه ارشاد را به اجمال بیان کردند . به نقل از نشریه توس ( ویژه نامه سمینار نگرشی بر اندیشه های استاد مطهری و دکتر شریعتی و بررسی اشتراکات آنها ) از سوی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی پاییز ۱۳۷۵ ص ۹
منابع : کتاب : طرحی از یک زندگی، پوران شریعت رضوی – (همسر دکتر علی شریعتی) نشر الکترونیکی : وب سایت شریعتی در نیمه حرف.کام، اِنی کاظمی – (Shariati.Nimeharf.Com) چه خوب است آفریدگار خویش بودن ! اما … آسان نیست - از دکتر علی شریعتی + Shariati.Nimeharf.com در همین راستا : «دکتر شریعتی» در فیس بوک  خوراک «دکتر شریعتی» © اِنی کاظمی برای دکتر علی شریعتی, | Permalink | |
| You are subscribed to email updates from دکتر علی شریعتی To stop receiving these emails, you may unsubscribe now. | Email delivery powered by Google |
| Google Inc., 20 West Kinzie, Chicago IL USA 60610 | |
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر