سه شنبه، 22 تیر ماه 2569 برابر با 2010 Tuesday 13 July
روزنامه خراسان: «با حاشيه زني به کتاب‌ها (حاشيه بزنيم که اينجايش غلط است، اينجايش درست است) نمي شود علوم انساني را درست کرد؛ چون مبناي علوم انساني غرب، مبناي جهان بيني غرب است؛ فکر غربي و فکر مادي است. لذا طبيعتا همين روبناهاي سکولار - که آقايان گفتند - از آب در مي‌آيد. نتيجه آن مبنا همين است؛ غير از اين نيست. مباني، بايد مباني فکري اسلامي و فرهنگ اسلامي باشد.» اين ها جملات مقام معظم رهبري در ديدار با اعضاي شوراي بررسي متون پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي در تاريخ 2/11/85 است؛ ايشان در اين ديدار تاکيد مي‌کنند که « علوم انساني براي جامعه جهت دهنده است؛ فکرساز است؛ حرکت يک جامعه، مسير يک جامعه، مقصد يک جامعه را مشخص مي‌کند.» حالا تصور کنيد که بدون توجه به محتواي چنين علومي چگونه مي‌توان دانشگاه‌ها را اسلامي کرد؟!
حضرت آيت ا... جوادي آملي نيز بر همين مسئله اذعان دارند که: «براي اسلامي شدن دانشگاه بايد سراغ دانش اسلامي رفت، اسلامي شدن دانشگاه‌ها با ساخت نمازخانه، برگزاري مراسم دعا و عدم اختلاط دختر و پسر محقق نخواهد شد، اين امور ممدوح و پسنديده است اما دانشگاه‌ها را اسلامي نخواهد کرد.» چرا که «حرف اول و آخر را در دانشگاه‌ها علم و دانش مي‌زند» و با اين اقدامات تنها مي‌توان مسلمان تربيت کرد نه دانشگاه اسلامي.حضرت آيت ا... نوري همداني نيز با تاکيد بر ضرورت اصلاح کتب دانشگاهي بيان کرده‌اند: علوم اسلامي و اجتماعي بايد بر اساس قرآن و فرهنگ اهل بيت (ع) اصلاح شود و ما اگر مي خواهيم دانشگاه‌ها اسلامي باشند بايد کتب آن ها اصلاح شود.
ايجاد هماهنگي موازي با نهاد موازي
همزمان با شوراي اسلامي‌شدن، حوالي سال 1386 کميته‌اي غيررسمي با عنوان «تحول و ارتقاي علوم انساني» در شوراي عالي با رياست دکتر مخبر دزفولي تشکيل شد. پس از چندي نيز شوراي عالي در جلسه 650 سال گذشته (1388) با ارتقاي اين کميته به ساختاري موازي با نام «شوراي تخصصي تحول و ارتقاي علوم انساني» موافقت کرد و بخشي از وظايف شوراي اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها را به اين شوراي تازه‌تاسيس واگذار نمود.اين که چرا متوليان توليد متون علوم انساني اسلامي تاکنون در کشور موفق نبوده‌اند و چرا نسبت به توليد محتواي حداقلي در رشته‌هاي اولويت‌دار علوم انساني کوتاهي شده است، و حتي ميزان موفقيت «کميته ارتقاي متون شوراي اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها» مسئله‌اي است که مي‌بايست در جاي خود بدان پرداخته شود اما اين سوال نيز جاي تأمل و دقت جدي دارد که چرا «کميته ارتقاي متون شوراي اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها» که متوليان اساسي دولتي و غيردولتي را در شورايي گردهم آورده بود و در حد خود اقداماتي را براي اصلاح اين فرآيند انجام داده بود توسط شوراي عالي انقلاب فرهنگي تعطيل شده است و کار به افراد پرمشغله و شورايي تازه‌کار داده مي‌شود که صرفا براي تنظيم دستورجلسات و آشنايي با اقدامات و تجارب انجام‌شده حداقل ده‌ها جلسه بايد بگذرانند؟ اگر فرضا سرعت کار يا خروجي به‌دست آمده توسط کميته مذکور مناسب نيست چرا با تعويض افراد يا تقويت نظارت و ارزيابي يا گزارش‌گيري مستمر توسط شوراي عالي به اصلاح کميته پرداخته نشده است و همين کارهاي اندک که در 4،5 رشته انجام شده، از صفر شروع مي‌شود؟
همچنين مسئله ديگري که ناديده گرفته شده، لزوم نگاه سيستمي و کل‌نگر به کليه مولفه‌هاي موثر در دانشگاه اسلامي (شامل استاد، دانشجو، مديريت، متون، فرهنگ و...) است. جداکردن محتواي درسي از يک شورا که وظيفه ذاتي اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي را دارد و سپردن آن به شورايي با توجيه «فعاليت تخصصي در علوم انساني» نه تنها به بهبود اين فرآيند کمکي نخواهد کرد بلکه بنا بر تجربه به تشتت بيشتر در فعاليت‌ها و افزايش موازي‌کاري‌ها منجر خواهد شد.هم اکنون شوراي اسلامي‌شدن در حالي از ورود به متون و محتواي آموزشي منع مي‌شود که به اذعان اغلب صاحب‌نظران تا متون دانشگاهي اصلاح نشود سخن‌گفتن از اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها بي‌معناست.
تولد شوراي اسلامي‌شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي
در سال 1376 با تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي "شوراي اسلامي شدن دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي"، به عنوان يکي از شوراهاي اقماري شوراي عالي شکل گرفت. اين شورا ذيل شش مؤلفه ساختاري دانشگاه‌ها و مراکز آموزشي (شامل 1- استاد و معلم 2- دانشجو و دانش آموز 3- نظام برنامه‌ريزي فرهنگي 4- متون و برنامه‌ريزي درسي 5- نظام برنامه‌ريزي آموزشي و پژوهشي 6- مديريت) سياست‌هاي راهبردي و اجرايي خاص تدوين نموده است. البته کار جدي در زمينه بررسي متون علوم انساني به مدت 8 سال متوقف بود! و تنها زمزمه‌هايي در گوشه و کنار و خارج از مسئوليت‌هاي حقوقي درباره ضرورت اين مسئله شنيده مي‌شد.با روي کار آمدن دولت نهم و تغيير جهت‌گيري فضاي عمومي کشور، دغدغه اصلاح و توليد متون دوباره زنده شد. محمد مهدي زاهدي وزير علوم در جلساتي مسئله اسلامي شدن دانشگاه‌ها را دستور دائمي وزارت علوم ذکر کرد و گفت: اميدواريم ظرف يکي، دو سال آينده تغييرات محسوس را حداقل در متون درسي مخصوصا در حوزه علوم انساني شاهد باشيم. چندي بعد نيز خبر تشکيل کميته‌اي براي تدوين دروس علوم انساني با مشارکت انديشمندان حوزوي و دانشگاهي بر تلکس خبرگزاري‌ها قرار گرفت.
متوليان اسلامي‌کردن متون دانشگاهي
دغدغه هماهنگ‌شدن متون درسي دانشگاهي با زمينه فرهنگي و اسلامي از همان سال‌هاي آغازين انقلاب اسلامي وجود داشته است. شايد بتوان اولين اقدام در اين زمينه را تأسيس «مرکز نشر دانشگاهي» در سال 1359 در پي تشکيل ستاد انقلاب فرهنگي با نام «کميته ترجمه و تاليف و تصحيح کتاب هاي دانشگاهي» دانست. هر چند وظيفه اصلي مرکز نشر دانشگاهي تهيه و توزيع مواد آموزشي براي دانشجويان و استادان تعيين شده بود، ولي با گذشت زمان کم‌کم از اهداف اصلي خود فاصله گرفت و به يک انتشارات دانشگاهي هم عرض انتشارات‌هاي ديگر تبديل شد.اقدام بعدي تأسيس دفتر همکاري حوزه و دانشگاه به منظور اجراي طرح مقدماتي بازسازي علوم انساني در سال 1361 بود. در دوره اول فعاليت اين دفتر (1362-1361) پنج گروه کاري در زمينه اقتصاد، جامعه شناسي، حقوق و علوم سياسي، روان شناسي و علوم تربيتي تشکيل شد و نشست‌هاي متعددي با حضور استادان حوزه و دانشگاه برگزار شد که حاصل آن در قالب 179 جزوه منتشر گرديد. اما پس از مدتي اين کار متوقف شد؛ به گونه‌اي که در بازه (٦٣١9 - ٦٣١2) فعاليت دفتر تنها در انتشار چند اثرانگشت شمار خلاصه مي‌شود. اين دوره را بايد دوره رکود نسبي دفتر دانست. در مرحله سوم در (سال 1369) دفتر همکاري حوزه و دانشگاه رسما به‌صورت يکي از نهادهاي رسمي همکار با سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني (سمت) درآمد. دفتر همکاري حوزه و دانشگاه هم‌اکنون با عنوان «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» به عنوان يکي از موسسات پژوهشي زير نظر وزارت علوم به کار خود ادامه مي‌دهد.کمبود محتواي آموزشي و نيز ضعف صنعت چاپ کتاب ضرورتي را به‌وجود آورد تا مرکزي ايجاد شود که هم کتاب هايي در مباني علوم انساني تهيه کند که فراخور انقلاب اسلامي باشد و هم نارسايي و نابه ساماني در جزوه‌نگاري و استفاده از جزوه به جاي کتاب را سامان دهد، و هر کجا که لازم بود - چه در زمينه مباني و چه در زمينه کتب درسي - به تحقيق و تأليف و يا ترجمه بپردازد. اين بود که در سيزدهمين جلسه شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تاريخ ٧/٢١/٣٦٣١ تأسيس سازماني جهت رفع نياز دانشگاه‌هاي کشور در زمينه کتب و مآخذ درسي در رشته‌هاي مختلف علوم اسلامي و انساني به تصويب رسيد. اين سازمان با نام «سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انساني دانشگاه‌ها» که اختصارا «سمت» ناميده مي‌شد، از اواسط سال ٣٦٣١ به عنوان يکي از سازمان‌هاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري فعاليت خود را آغاز کرد. سازمان سمت تاکنون بيش از 1300 عنوان کتاب منتشر کرده است، اما با همه تلاش‌هايي که به عمل آمد، به علت دشواري کار، کمبود نيرو و امکانات و بسياري دلايل ديگر! حاصل کار در حد مطلوب به نظر نمي‌رسد.البته فعاليت انقلاب اسلامي در زمينه اسلامي‌شدن متون دانشگاهي به همين‌ها محدود نمي‌شود! در سال 1374 و در پي تاکيدات مکرر مقام معظم رهبري در خصوص توجه به توليد علم در علوم انساني، شوراي بررسي متون و کتب علوم انساني توسط جمعي از اساتيد مسلمان و صاحب نظر شکل گرفت و مقدمات تاسيس آن با همکاري وزير وقت علوم، تحقيقات و فناوري و پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي فراهم شد.شوراي بررسي متون و کتب علوم انساني از همان آغاز فعاليت، سياست‌هاي خود را بر نقد متون درسي و کمک درسي دانشگاه‌ها متمرکز نمود و بر همين اساس با تشکيل 12 گروه تخصصي زير نظر پژوهشگاه علوم انساني، موضوعاتي مانند کمک به اصلاح برنامه‌هاي آموزشي و سرفصل‌هاي حوزه علوم انساني، پيشنهاد تاسيس دروس و دوره‌هاي جديد، ايجاد بانک اطلاعات براي متون درسي و اسلامي دانشگاه‌ها و... در دستور کار اين شورا قرار گرفت.
کميته ارتقاي متون علوم انساني
شوراي اسلامي شدن دانشگاه ها و مراکز آموزشي در تاريخ 6/10/1384، «کميته ارتقاء متون درسي علوم انساني دانشگاه‌ها» را تشکيل داد تا براي اولين بار تمامي متوليان تدوين علوم انساني کشور دور هم جمع شوند و ضمن جمع‌آوري همه اقدامات انجام‌شده و تجارب به‌دست آمده در توليد کتب علوم انساني به هماهنگي و تقسيم کار نائل شوند.اين کميته بررسي و نقد جامع عناوين و سرفصل‌هاي موجود، پيشنهاد عناوين يا سرفصل‌هاي جديد، شناسايي متون درسي مناسب جهت معرفي به دانشگاه‌ها، و سفارش عناوين و سرفصل هاي درسي که نياز به متون جديد داشتند را پيگيري مي‌کرد.هرچند عملکرد کميته ارتقاي متون تا نيل به اهداف انقلاب اسلامي راه زيادي دارد اما شايد اولين بار است که بازنگري و پيشنهاد رشته‌هاي جديد با رويکرد اسلامي، تا اين مرحله پيشروي کرده است و در 5-4 رشته به موفقيت‌هايي نائل شده‌اند. در واقع کميته ارتقاي متون علوم انساني با اقداماتي مفيد و رو به جلو کار اصلاح و بازنگري علوم انساني را تسريع بخشيد و قصد داشت تا در دور جديد فعاليت خود با تمرکز بر فرآيند بازنگري و اصلاح ده رشته اصلي علوم انساني حرکتي کيفي و درازمدت را راه‌اندازي نمايد اما ناگهان اتفاقي افتاد!
يک شوراي تشريفاتي
نقد مهم ديگر به شوراي تخصصي تحول در علوم انساني انتخاب دکتر حداد عادل به رياست اين شوراست؛ چرا که قرار است ايشان علاوه بر رياست کميسيون فرهنگي مجلس، رياست فرهنگستان زبان و ادب فارسي، عضويت در شوراي عالي انقلاب فرهنگي، مدير عاملي بنياد دايرة المعارف اسلامي، هيئت علمي دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران و... کار مهم و تخصصي ارتقاي متون علوم انساني را نيز پيگيري و راهبري کنند!چند ماه پيش حجت‌الاسلام رضا غلامي (دبير کميته غيررسمي تحول در علوم انساني شوراي عالي) در انتقادي با اشاره به اين که شوراي جديد تخصصي علوم انساني در چند ماه گذشته حتي يک جلسه نيز تشکيل نداده است، گفت: احساس مي‌شود شوراي تخصصي علوم انساني به يک شوراي تشريفاتي تبديل شود.رئيس مرکز پژوهش‌هاي فرهنگي و اجتماعي صدرا با بيان اين که علي رغم نظر اعضاي کميته سابق، آقاي حداد عادل براي مسئوليت شوراي تخصصي تحول و ارتقاي علوم انساني انتخاب شده‌اند، افزود: درباره ترکيب هم، نظر کميته سابق منظور نشده و هم کساني براي عضويت پيش‌بيني شده‌اند که نه انگيزه کافي براي ايجاد تحول دارند و نه سابقه مناسبي؛ به طوري که احساس مي‌شود شوراي تخصصي علوم انساني نيز به يک شوراي تشريفاتي و بي‌خاصيت تبديل شود.منصور کبگانيان عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي نيز با بيان اين که بنده از روند تشکيل جلسات اين شورا اطلاعي ندارم، خاطرنشان کرد: زماني از اين جلسات مطلع مي‌شويم که گزارش آن ارائه شود، قطعا ما در شوراي عالي انقلاب فرهنگي منتظر گزارش اين شورا هستيم.همچنين دکتر حسين کچويان عضو ديگر شوراي عالي انقلاب فرهنگي در گفتگو با خبرنگار فارس با انتقاد ضمني از تحولات رخ داده در ارتقاي «کميته» تحول و ارتقا در علوم انساني به «شورا»، اظهار داشت: شوراي تخصصي تحول و ارتقاي علوم انساني به صورت غيررسمي به عنوان يکي از بخش‌هايي که دبير شورا براي وجود آن احساس ضرورت کرده بود، تشکيل شده است.وي با بيان اين که دکتر حداد عادل مشغوليت زيادي دارد، گفت: خود ايشان هم چندان به قبول اين مسئوليت مايل نبودند ولي به اصرار آن را قبول کردند.کچويان در خصوص کميته قبلي به رياست دکتر مخبر دزفولي اظهار داشت: مفهوم اين مساله اين نيست که کميته قبلي عملکرد بهتري داشته است، بلکه بايد ديد که چرا اين اتفاقات رخ داده است ولي در هر صورت شوراي عالي انقلاب فرهنگي پيگير گزارش عملکرد "شوراي تخصصي ارتقا و تحول علوم انساني " خواهد بود.طبق اخبار موثق مهمترين کار اين شورا در چند ماه گذشته انتخاب اعضاي صاحب‌نظر علوم انساني و رايزني پيرامون فهرست مهمترين مسائل در رابطه با علوم انساني بوده است.با اين همه جاي اين سوال باقي است که چرا برخي در شوراي عالي اصرار دارند به جاي آسيب‌شناسي و تقويت ساختارهاي موجود انرژي خود را به ايجاد ساختارهاي جديد صرف کنند؟ در حالي که رهبر انقلاب بارها شورا را به استفاده از ساختارهاي موجود و جلوگيري از گسترش طولي و عرضي سفارش کرده اند...
گروه خودتان را حمایت کنید http://khodrob.blogspot.com/
از بخش فایلها دیدن کنید http://groups.google.com/group/mehr90/files
آرشیو پستهای قبلی http://groups.google.com/group/mehr90/topics
برای دریافت فقط یک ایمیل روزانه http://groups.google.com/groups/mysubs
برای لغو اشتراک یک ایمیل خالی به mehr90+unsubscribe@googlegroups.com بفرستید
برای اشتراک یک ایمیل به mehr90+subscribe@googlegroups.com بفرستید
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر